Prawa autorskie majątkowe

Często w swojej praktyce spotykam się z tym, że moi Klienci nie rozróżniają autorskich praw majątkowych od autorskich praw osobistych. W tym wpisie postaram się Państwu przybliżyć charakter tych pierwszych.

Istotą prawa autorskiego jest przyznanie autorowi (lub innej osobie) wyłącznego prawa do korzystania z utworu i czerpania z tego tytułu korzyści majątkowych. Jest to swoiste prawo własności. W przeciwieństwie do praw osobistych prawa majątkowe nie są związane wyłącznie z autorem, co powoduje, że mogą być przeniesione na inną osobę (poprzez ich zbycie, udzielenie licencji, lub w ramach spadku). Autor ma również wpływ na to, w jaki sposób utwór będzie wykorzystywany.

Korzystanie z utworu

Wydawać by się mogło, że wszystko, co robimy z danym utworem jest korzystaniem z niego. A skoro jest on własnością innej osoby, to jasne jest, że powinniśmy mieć na to jej zgodę. Jednak w myśl ustawy istnieje tylko pewien rodzaj korzystania z utworu, który wymaga zgody twórcy. Jest to każde działanie, które wiąże się ze zwielokrotnieniem, rozprowadzaniem utworu, czy wprowadzaniem w nim modyfikacji.  Przykładowo chodzi więc przede wszystkim o kserowanie, przegrywanie, odtworzenie piosenki w radiu

Korzystanie z utworu – dozwolony użytek

Dozwolony użytek jest formą ograniczenia autorskich praw majątkowych i daje prawo korzystania z utworu bez konieczności pytania o zgodę jego twórcy, czy innej osoby posiadającej prawa do niego.

Wyróżniamy dozwolony użytek osobisty oraz publiczny.

Dozwolony użytek osobisty pozwala on na nieodpłatne korzystanie z raz rozpowszechnionego legalnie utworu „w zaciszu domowym”. Pozwolenie to rozciąga się także na krewnych i znajomych. Można więc np. pożyczyć komuś posiadaną książkę, czy płytę.

Dozwolony użytek publiczny odnosi się do sytuacji, kiedy dany utwór jest dostępny szerszemu gronu odbiorców, np. korzystanie ze zbiorów biblioteki, materiały wykorzystywane na lekcji przez nauczyciela, czy prawo cytatu w pracach naukowych. W tym wypadku konieczne jest jednak każdorazowe umieszczeszczenie autora oraz tytułu dzieła, z którego zapożyczamy.

Autorskie prawa majątkowe – ograniczenia

W przeciwieństwie do praw osobistych autorskie prawa majątkowe są ograniczone w czasie. Zwyczajowo czas ich ochrony wynosi 70 lat od chwili śmierci autora, a jeśli autor jest nieznany od chwili pierwszego udostępnienia utworu. W odniesieniu do filmów bieg 70 lat liczy się od daty śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki. Jeśli dzieło powstało w odcinkach to bieg tego terminu jest liczony dla każdego z nich oddzielnie.