Składki ZUS za członka zarządu spółki z o.o.: czy samo powołanie wymaga ubezpieczeń emerytalno-rentowych i zdrowotnych?
Samo „powołanie” (uchwałą wspólników) do pełnienia funkcji w zarządzie spółki z o.o. – jeżeli nie towarzyszy temu żadna inna umowa (o pracę, zlecenie, kontrakt menedżerski) – skutkuje co do zasady: objęciem obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (jeżeli członek zarządu pobiera z tego tytułu wynagrodzenie i nie ma innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego) oraz brakiem automatycznego objęcia ubezpieczeniem emerytalnym (i w konsekwencji rentowym), ponieważ powołanie nie jest wprost wymienione w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych jako tytuł rodzący taki obowiązek.
Brak obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych z tytułu samego powołania
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają m.in.: pracownicy (art. 6 ust. 1 pkt 1), zleceniobiorcy i osoby świadczące usługi na podstawie umów cywilnoprawnych (art. 6 ust. 1 pkt 4), osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, wspólnicy spółek osobowych itp. (art. 6 ust. 1 pkt 5) oraz inne wymienione kategorie.
Samo „powołanie” do pełnienia funkcji w zarządzie spółki kapitałowej (uchwałą wspólników/akcjonariuszy) nie zostało w tej ustawie wskazane jako odrębny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Innymi słowy, aby powstał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, członek zarządu musi występować w roli pracownika, zleceniobiorcy, kontraktora menedżerskiego (umowa o świadczenie usług w zakresie zarządzania) lub mieć inny tytuł wymieniony w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Samo powołanie (bez zawarcia dodatkowej umowy) nie jest więc tytułem do objęcia go „z automatu” ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowym, wypadkowym, ewentualnie chorobowym).
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu
Inaczej wygląda sytuacja z ubezpieczeniem zdrowotnym. Katalog osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.), w szczególności jej art. 66.
Co prawda w art. 66 ust. 1 tej ustawy najczęściej przywołuje się wprost członków rad nadzorczych (pkt 35: „członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tej funkcji”), jednak w praktyce i w interpretacjach ZUS przyjmuje się, że członkowie zarządu (powołani do pełnienia funkcji, pobierający wynagrodzenie i niemający innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego) także podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego – rozstrzygające jest tu pobieranie wynagrodzenia i brak innego tytułu do ubezpieczeń.
Dodatkowo w grę wchodzą przepisy podatkowe – przychody członków zarządu (z samego powołania) traktowane są jako przychody z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 7 ustawy o PIT). Na ich podstawie – oraz na gruncie wykładni ustawy zdrowotnej – ZUS stoi na stanowisku, że osoby otrzymujące wynagrodzenie wyłącznie z tytułu powołania w zarządzie i niepodlegające ubezpieczeniom z innego tytułu, trzeba zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego.
Kiedy pojawia się ubezpieczenie rentowe przy „samym powołaniu”?
Zdarzają się wątpliwości i sytuacje, w których ZUS może objąć członka zarządu – z tytułu powołania – także ubezpieczeniami rentowymi. Najczęściej wynika to jednak z interpretacji zbiegu tytułów ubezpieczeń (art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) oraz z tego, czy dana osoba w ogóle ma inny tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. ma zawartą umowę zlecenia ze spółką, w której jest powołana, lub z innym podmiotem).
W praktyce jednak, jeśli mówimy o typowej sytuacji: „samo powołanie + wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka zarządu” (bez żadnej dodatkowej umowy i bez innego tytułu), to:
- składka zdrowotna jest obowiązkowa,
- składki emerytalna i rentowa nie powstają z tego tytułu (bo nie ma wprost przepisu, który by nakazywał je opłacać),
- ewentualne ubezpieczenia społeczne mogą wchodzić w grę tylko w przypadku innej podstawy (umowa o pracę, zlecenie, kontrakt menedżerski itp.).
Podsumowanie
- Brak obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu samego powołania w zarządzie wynika wprost z tego, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie przewiduje „powołania” jako odrębnego tytułu (art. 6 ust. 1 tej ustawy).
- Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dla członka zarządu (powołanego uchwałą, pobierającego wynagrodzenie, bez innego tytułu do ubezpieczenia) wynika głównie z art. 66 ust. 1 ustawy zdrowotnej oraz praktyki/interpretacji ZUS (w powiązaniu z przychodami z działalności wykonywanej osobiście na gruncie ustawy PIT).
Dlatego, aby odprowadzać także składkę emerytalną (a w konsekwencji rentową, wypadkową, opcjonalnie chorobową) za członka zarządu, należy podpisać ze spółką np. umowę o pracę, umowę zlecenie bądź kontrakt menedżerski (umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania). Dopiero te formy stanowią samodzielny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna:
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2022 poz. 1009 ze zm.):
- art. 6 ust. 1 – katalog tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (brak wzmianki o „samym powołaniu” w zarządzie),
- art. 9 – zasady objęcia ubezpieczeniami w przypadku zbiegu tytułów,
- art. 12–14 – regulacje dotyczące ubezpieczeń społecznych obowiązkowych i dobrowolnych.
Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2022 poz. 2561 ze zm.):
- art. 66 ust. 1 – katalog osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (m.in. członkowie rad nadzorczych z wynagrodzeniem, a w praktyce interpretacyjnej – także inne osoby osiągające przychody z tytułu pełnienia funkcji zarządczych, jeżeli nie mają innego tytułu do tego ubezpieczenia),
- art. 81 i nast. – podstawa i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2022 poz. 2647 ze zm.):
- art. 13 pkt 7 – zaliczenie przychodów członków zarządu (uzyskiwanych na podstawie aktu powołania) do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.
Potrzebujesz pomocy prawnej w związku ze spółką z o.o.? Skontaktuj się ze mną, a wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojej sytuacji!